Ялгытылг’о котвалаӈ африканский, аравийский омнотак то Айгытӄынотак. Бедуиныйык накув’йипӈынав’ верблюдав’ то яякытэпав’, г’ам айгытӄываята-ӄояв’. Ымыӈ ычгин ёнатгыйӈын ыннаныӈ валг’ын. Яноткэнав’ то явалкэнав’ тывылг’о коялгыньӈыволаӈ ыйыкӈэлвылг’ык омакаӈ ыявайтыӈ, конвэлӈыволаӈ ятан ӄайытвак. В’отӄо-ӄун яяв’ айгытӄываятэн то г’опта омнотанваятэн ялгытылг’эн яяв’ юнэтмич кэллаӈ.

Ымыӈ гыюлэтылг’у айгытӄынотакэнав’ кэллаӈ чум, лыгэян, эктыяяӈа. Ыччу еппы эчги панэначг’энаӈ ныяваӄэнав’, мыев’ ныплепӄэнав’ айгытӄынотак.
Лыгэян-чининкин яяӈа ваятэн, юнэтылг’ин Чукоткак, Камчаткак: чукчачгэн, чав’чывачгэн, эвенкачгэн, юкагирычгэн.

В’аняв’ яяӈа чав’чываеклык айӈон янот ятан итти еёлылг’ын «ялгытяяӈа ӄояв’ъепылг’эн, лыгэын». Эчги ёнанма мэйӈэти ынин еёлгыйӈын то мыткэв’лаӈ «лыгэян, амалваӈ валыг’ын яяӈа, елкучыкун».
Ча’чывалыгэян -ӈаен нымэйыӈӄин, ныкъёӄэн яяӈа, гэначг’элэн ӄояналга. Накояваӈвоӈын тэйкык ыннэн час то наконтываньӈын эльг’ата.
Ынаняноткэн яяг’ытг’ым: ӈыёӄ тэв’йив’. Г’ам гычгол накукылтыӈнав’ ӈилӈэ.

Камлилпиль гэтэйкылин: амӈыёӄ в’аев’,омакаӈ мынгытык ӈыяк-мынгытык ыннанмыллыӈэн гытолӈыкэнав’ нэкунумэкэв’ӈынэв’ ӈыяӄав’кэната.
Гамгав’аеӈӄо гычголайтыӈ тавъ’ейтыӈ накунпыӈнав’ гакылтылинав’ ялӄылу. Игыньӈин валг’ын утг’ым.

Титэ гаяяг’ытг’ымалинав’, коятамаллаӈ, мэӈин китыӈ ӈыччеӄ валг’а паеятама. Ыннэн чывипыт этэмин накунпыӈын пыче омнотаӈӄал, г’ам ӄуллу айгытӄыӈӄал.

Этэм нэкуччилӈын: гычго ӈайӈынойтыӈ, г’ам йыпнэ ялкойтыӈ. Етэмэтэ куналганьӈынин ялӄылу. Титэ гэетэмэллинэв’, елкучыку накунпыӈав’ йывинаӈав’ кунумэкэв’ӈынин в’улвуттэ. В’отӄо-ӄун яяӈа кунг’элыӈ камлэлыӈ валг’ын.

Ӈанӄо тэв’йик гычгол в’олвыӈ накукылтыӈын яӈъяӄлавол. В’отӄо килӈиӄэтыӈ кукилӈын, миӈкые наконнёпаньӈынав’ пийкылю, кукэв’. Милгык гынунык яяк, г’ам гычгол йыногыйӈын. В’уччин в’аняв’ йыногыйӈын чав’чываелык этг’о мыткэв’лаӈ лэв’тыкин тойеэтолг’эн.

Елкучыкун яяен: ӈаен чав’чыв то аякъен. Чав’чыв, миӈкы г’ыло ковэталлаӈ, ков’аӈэлаӈ, котапэчгыӈлаӈ. Ӈанко ӄонпыӈ коӄэялгатыӈ, в’отӄо-ӄун в’утку накув’йипӈынав’ налгу, пичгу, кимитг’ав’. Калик мочгынан мыткойылӈыӈнав’ мэӈӄо тоӈватэ в’аняв’ чав’чывав’. Эмэн в’анявыӈӄо чав’чыӈ валг’о, уйӈэ-ван ёёчыко, эмэн нутэк.

Йинук нэкутэйкыӈын аякъён, миӈкы койылӄаллаӈ, яӄам яйнаӈ тыллык. Тыллытыл ӄонпыӈ тэйкыэнэнэӈӄал. Аякъён накотайкывӈвоӈын омналгэн. Явалкэн ёён котымлыӈ йинук етэмык. Яноткэн ёёӈа г’ыло нэкунв’эӈэньӈын ӈилӈэ, г’ам ныкита наконныманьӈын. Вутӄытвик нэкуныӈлэв’ӈын эек, ӈанэната комавыӈ ёёӈ а.

Чав’чыӈӄо коялӄэв’лаӈ ёёчыкойтыӈ-в’утку коткэв’лаӈ,мэӈин гайколалэн налга. Уйӈэ яӄстоло, яӄвагалытӄыёлго, ятан чаёкэн чаётӄыёлгын.

Йинук яяк котвалаӈ инэӈэв’, миӈки гэччилинэв’ г’ывычгычаёчго гайӄыкимитг’ата.

Вачаӈа.